6/1/11

Επιστροφή στον προστατευτισμό

Αν πριν τρία χρόνια μιλούσε κάποιος κατά τις ελεύθερης αγοράς θα έμοιαζε γραφικός. Η καταναλωτική ευημερία που ζούσαμε (πλαστή) αποτέλεσμα τις ελεύθερης αγοράς θεωρείτο δεδομένη και διαχρονική. Κάθε σκέψη για έλεγχο και περιορισμό της αγοράς ήταν τουλάχιστον αναχρονιστική, και κάθε κακό που παρατηρούσαμε το αποδίδαμε σε κάποιο περιορισμό.

Το λογικό όμως είναι όταν ένα οικονομικό μοντέλο αποτυγχάνει στην πράξη, στην εφαρμογή του, να απορρίπτεται. Όταν λέω αποτυγχάνει φυσικά εννοείται για την μεγάλη μερίδα του λαού, για κάποια συντεχνία ή κάποια ολιγαρχία μπορεί να είναι άκρως επιτυχημένο. Για παράδειγμα ο σοσιαλισμός της Σοβιετικής Ένωσης δοκιμάστηκε πολλά χρόνια και απέτυχε. Για να μη παρεξηγηθώ δεν έχω καμία ένσταση πάνω στο θεωρητικό μοντέλο αλλά εκ του αποτελέσματος κρινόμενο κατέρρευσε. Δικαιολογίες υπάρχουν πολλές, αλλά όλες είναι πάλι σε θεωρητικό επίπεδο. Μορφές σοσιαλιστικής διαχείρισης δοκιμάστηκαν και στη χώρα μας τη δεκαετία του 80 και όλες απέτυχαν. Ποιός δεν θυμάται τις κοινωνικοποιήσεις των βιομηχανιών ή τους συνεταιρισμούς των αγροτών. Αναχρονιστικό είναι να επιμένεις σε κάτι που δοκιμάσθηκε και απέτυχε.

Με την ίδια λοιπόν λογική πρέπει να εξετάσουμε την ελεύθερη αγορά που είναι το υπάρχον οικονομικό σύστημα. Το πόσο επιτυχημένος είναι πλέον γίνεται φανερό από την προηγούμενη ανάρτηση. Η ανάλυση του Andy Xie από την καπιταλιστή σκοπιά αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα για το αδιέξοδο που οδηγούμαστε ιδιαίτερα εμείς της νότιας Ευρώπης. Όλο το άρθρο είναι ρεαλιστικό και δεν αφήνει ουσιαστικά περιθώρια για να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο μέσα στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Η κρίση που βιώνουμε είναι το αποτέλεσμα αποτυχίας του νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποιημένης αγοράς. Λογικά πριν φτάσουμε στην πλήρη εξαθλίωση πρέπει να την απορρίψουμε βάζοντας όμως κάτι άλλο στη θέση του.

Πριν επιβληθεί το οικονομικό μοντέλο της τελείως ελεύθερης αγοράς είχαμε μια σχετικά ελεύθερη αγορά. Δεν υπήρχαν αποκλεισμοί απλά περιορισμοί. Δασμοί που προστάτευαν την εγχώρια παραγωγή από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και ποσοστώσεις στις διακρατικές συναλλαγές για να υπάρχει μια σχετική ισορροπία στα εμπορικά ισοζύγια. Οι αγορές ήταν ελεύθερες όχι όμως ασύδοτα «αυτορυθμιζόμενες». Η παγκόσμια οικονομία ήταν ελεγχόμενη και προστατευμένη. Με αυτό το οικονομικό μοντέλο οι κοινωνικοί αγώνες δικαιώθηκαν και δημιουργήθηκε αργά και σταθερά ένα κράτος πρόνοιας ένα κράτος υγιών παροχών. Ο λόγος που αυτός ο προστατευμένος καπιταλισμός μεταλλάχθηκε στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο που ζούμε δεν ήταν επειδή απέτυχε. Αντιθέτως μάλιστα οι συνθήκες διαβίωσής μας συνεχώς βελτιώνονταν συνεπικουρούμενες από την μακροχρόνια ειρήνη και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Όμως το μεγάλο παγκόσμιο κεφάλαιο δεν ήταν ευχαριστημένο. Έχανε πολλά από το κράτος πρόνοιας. Η απόδοση επίσης του κεφαλαίου δεν ήταν η αναμενόμενη. Τα διάφορα κράτη ή οι συνασπισμοί κρατών έχοντας τις οικονομίες τους προστατευμένες δεν τους επέτρεπε την τελείως ελεύθερη, ασύδοτης διακίνηση κεφαλαίων και αγαθών για την μεγιστοποίηση των κερδών. Έτσι επιβάλλεται η παγκοσμιοποίηση, τα οικονομικά σύνορα πέφτουν και το μεγάλο κεφάλαιο μεγιστοποιεί τα κέρδη του, εκμεταλλευόμενο τα μηδενικά εργατικά της ανατολής και τα υψηλά εισοδήματα της δύσης. Το απόλυτο νεοφιλελεύθερο μοντέλο.

Όμως πολύ σύντομα, απ ότι βλέπουμε, το μοντέλο της παγκοσμιοποιημένης αγοράς απέτυχε και τα κράτη φαλίρισαν. Δημιούργησε την μεγαλύτερη οικονομική κρίση και καλεί τους λαούς να πληρώσουν τον λογαριασμό αφαιρώντας κατακτήσεις δεκαετιών από τις κοινωνικές παροχές. Η ολιγαρχία όμως που κέρδιζε επιμένει και θέλει να στραγγίξει ότι έχει μείνει. Ακόμα και τώρα που η εξαθλίωση είναι προ των θυρών η ελεύθερη αγορά παραμένει στο απυρόβλητο, ούτε λέξη για προστατευτισμό. Καθημερινά ακούμε ότι διάφορες κοινωνικές ομάδες, ή το πολυέξοδο κράτος ή η διαφθορά είναι η αιτία της κρίσης. Σίγουρα παθογένειες πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν αλλά δεν είναι αυτές η αιτία της κρίσης, το αποτυχημένο νεοφιλελεύθερο μοντέλο της παγκόσμιας αγοράς φταίει. Για την ολοκλήρωση του στόχου του το μεγάλο κεφάλαιο έχει επιστρατεύσει πολλούς καλοπληρωμένους αυλικούς (πολιτικούς, ΜΜΕ, οικονομολόγους) για να προπαγανδίζουν καθημερινά τα συμφέροντά του διχάζοντας και αποπροσανατολίζοντας το λαό από την ουσία του προβλήματος, το αποτυχημένο νεοφιλελεύθερο μοντέλο.

Εμείς όμως συνεπείς με τη λογική που απέρριψε κάποτε τον υπαρκτό σοσιαλισμό πρέπει τώρα να απορρίψουμε και την υπαρκτή νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Η επιλογή της προστατευμένη αγοράς ήταν ένα σχετικά επιτυχημένο μοντέλο. Η επιστροφή λοιπόν σε μια μορφή προστατευμένης οικονομίας, μιας ελεγχόμενης αγοράς, δεν είναι οπισθοδρόμηση, δεν είναι αναχρονισμός, είναι η λογική δοκιμασμένη επιλογή, η ρεαλιστικότερη λύση του προβλήματος για να συνεχίσουμε να δημιουργούμε μια καλύτερη κοινωνία .

Οι επικριτές του προστατευτισμού έχουν σαν κύριο επιχείρημα τον προστατευτισμό που εφαρμόσθηκε το 1930 με συνέπεια τον αποκλεισμό της Γερμανίας που στη συνέχεια δημιούργησε τον Β παγκόσμιο πόλεμο. Στη θέση μάλιστα της Γερμανίας σήμερα βάζουν την Κίνα. Το μεγαλύτερο λάθος κατά την γνώμη μου είναι ότι προσπαθούν να προβλέψουν μια ενδεχόμενη εξελίξει της παγκόσμιας οικονομίας αιτιοκρατικά η οποία όμως εξελίσσεται χαοτικά. Είναι αδύνατον να περιλάβεις όλους τους παράγοντες και τους μεταξύ τους συσχετισμούς σε μια εξίσωση για να βρεις το αποτέλεσμα. Κάνοντας παραδοχές μπορεί να έχεις ότι αποτέλεσμα επιθυμείς. Οι συνθήκες είναι τελείως διαφορετικές και διαλεκτικά μπορούμε συνθέτοντας τις αντιθέσει να αποφύγουμε τις ρήξεις.

Λογικά σκεπτόμενοι μάλιστα θα έπρεπε εμείς ο απλός λαός να εφαρμόσουμε τον προστατευτισμό στην πράξη. Απορρίπτοντας τις πολυεθνικές το γέννημα της ελεύθερης αγοράς και επιλέγοντας τα προϊόντα μας, θα ανατρέπαμε τα σχέδια του μεγάλου κεφαλαίου, με ήπιο τρόπο, χωρίς να περιμένουμε να το αποφασίσει κάποιος ηγέτης. Όμως η αλλοτρίωσή μας δεν μας αφήνει να σκεφθούμε λογικά.

Υπάρχει αντίλογος;


ΥΓ Δεν είμαι οικονομολόγος ή οικονομικός αναλυτής, ένας βιοτέχνης είμαι που προσπαθεί να καταλάβει τι πραγματικά φταίει και πως πρέπει να αντιδράσουμε για να μη χαθούν όλα.

11 σχόλια:

Ανορθόδοξος είπε...

Φίλε Dyer
Η νεοφιλελεύθερη μεταλλαγή του οικονομικού συστήματος σε παγκόσμιο επίπεδο σίγουρα δεν ήταν συνειδητή επιλογή των πολιτών, ούτε καν των κυβερνήσεων, αλλά της αθέατης εξουσίας του μεγάλου κεφαλαίου, που κυβερνά υπόγεια...

Οι ίδιοι κεφαλαιοκράτες που κατασκευάζουν το αθλητικό παπούτσι στην Κίνα για 1$ το ζευγάρι, το πουλούν στις δυτικές χώρες για 100-120$. Φυσικά ο μόνος που βγαίνει κερδισμένος είναι οι μέτοχοι και τα στελέχη των πολυεθνικών και σε καμία περίπτωση ο εξαθλιωμένος Κινέζος εργάτης που δουλεύει 12ωρο χωρίς ασφάλιση για 1$ την ημέρα, ούτε ο πολίτης των δυτικών κοινωνιών που χάνει τη δουλειά του στο όνομα μιας επίπλαστης καταναλωτικής «αφθονίας».

Νομίζω πως η καλύτερη λύση βρίσκεται στο να πάρει ο κόσμος τις τύχες του στα χέρια του. Όσο αποφασίζουν ολιγαρχίες γι΄αυτόν, είτε του πλούτου είτε της πολιτικής, θα είναι πάντοτε ένας υπήκοος. Περισσότερη δημοκρατία και διαφώτιση, λιγότεροι «ειδικοί» και αντιπρόσωποι, αυτή είναι σε γενικές γραμμές η πρότασή μου...

Dyer είπε...

Φίλε Ανορθόδοξε είμαι απόλυτα σύμφωνος με τα σχόλιά σου. Τα έχω γράψει άλλωστε και γω σε προηγούμενες αναρτήσεις.
Στόχος μου στην ανάρτηση αυτή είναι να απομυθοποιήσω το «τέρας του προστατευτισμού» με το οποίο μας πιπιλίζουν το μυαλό. Ο μόνος χαμένος από τον προστατευτισμό θα είναι η παγκόσμια ολιγαρχία του κεφαλαίου.
Και τέλος είναι μια επιλογή που με άμεσο και ήπιο τρόπο θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε αν σκεφθούμε λίγο σαν έλληνες, χωρίς τα ουσιαστικότατα της τελευταίας παραγράφου σου τα οποία όμως χρειάζονται χρόνο και μπορεί κάποιοι να τα στρεβλώσουν.

Ανώνυμος είπε...

Ο προστατευτισμός για χώρες σαν την Ελλάδα, με όλα τα καλά της γής, της θάλασσας και του βουνού είναι ο μόνος δρόμος.
Είναι ένα κίνημα που πρέπει να ξεκινήσει από "τα κάτω" και αυτό.

Δεν θέλει δε καθόλου κόπο, ούτε χρήματα, θέλει τρόπο. Απομυθοποίηση του μηνύματος της τηλεόρασης και ενημέρωση των παιδιών μας. Το πιο δύσκολο. Αυτά είναι οι δυναμικοί καταναλωτές, σε αυτούς απευθύνονται τα προϊόντα των μονοπωλίων.
@αλλενάκι

archaeopteryx είπε...

Να που σε βρήκα στον χώρο σου...

Κατ αρχάς, νομίζω ότι πρέπει ΟΛΟΙ να σπρώξουμε "ψωνίζω έλληνικά σε κατα προτίμηση ελληνικά σουπερμάρκετ"

Δεύτερον αφού επιλέγεις ελληνικά (και εγώ όσο μπορώ), δες ένα ελληνικό νησί όπως φαίνεται από το εξοχικό του Παπακωνσταντίνου.

(με υποθετικές ανεμογεννήτριες)

http://archaeopteryxgr.blogspot.com/2010/06/blog-post_07.html

Χρόνια Πολλά (με καθυστέρηση)

Dyer είπε...

Καλώς ήρθες Αρχαιοπτέρυξ.
Και βέβαια σε ελληνικά σουπερμάρκετ.
Ο νοών… νοείτω έχει κάτι πολύ καλό για το ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ.
Έχω γράψει πολλές φορές ότι οι μόνες επενδύσεις που κάνουν οι πολυεθνικές στη χώρα μας είναι σε πολυκαταστήματα. Ξέρουν καλά την εξωστρέφεια που έχουμε στην κατανάλωση.
Τι φωτογραφία εσύ την μοντάρισες;
Είναι ηλίθιο να χαλάς τη μια πλουτοπαραγωγική πηγή χάριν άλλης (ok τη δεύτερη δεν την χαρακτηρίζεις έτσι).
Λίγο διαλεκτή σκέψη δεν διαθέτουμε;
Καλή χρονιά.

archaeopteryx είπε...

καθόλου ασύμβατο δεν είναι να είσαι υπέρ της ελεύθερης αγοράς και να προτιμάς τα δικά σου προϊόντα. Και εκεί είναι και τοπερίεργο με το σκληρό νόμισμα και τον φτηνό δανεισμό τόσα χρόνια. Σκότωσε την εγχώρια παραγωγή (όση δεν σκότωσαν οι επιδοτήσεις του τύπου σε επιδοτώ να βγάλεις τα αμπέλια σου ή να βάλεις τάδε μπαμπάκι κλπ.)

Στην παραγματικά ελεύθερη αγορά αποφέυγεις καταστάσεις αύξησης του λεγόμενου "συτημικού ρίσκου" όπου οδηγήσαι από δήθεν ελέυθερα φαινόμενα σε επιλογές από τις οποίες κάποια στιγμή πεθαίνεις της πείνας.

Λογικά από το 2000 θα είχε γίνει δίορθωση, εάν η αγορά ήταν ελεύθερη. Δεν ήταν και δεν είναι. Είχαμε επιδοτούμενες εισαγωγές. Επιδοτούμενη ΜΗ παραγωγή. Για να μην μπώ ότι λαδωνόμαστε για να εισάγουμε άχρηστα πράγματα.

Αυτό που γίνεται με την ΔΕΗ είναι αντίστοιχα καταστροφικό. Επιδοτείται η ΔΕΗ να μην παράγει ρεύμα (αφου τιμωρείται με πλασματικούς φόρους -- μέχρι πριν 2-3 χρόνια θα επαιρνε και επιδότηση). Η ενεργειακή πολτική της ΕΕ μας οδηγεί να ΜΗΝ είμαστε αυτάρκεις σε ρεύμα. ΔΕΝ είναι ελευθερία να κλείνεις την παραγωγή σου για να εισάγεις απο την Αυστρία ή την Τουρκία.

Η "ελευθερία" είναι δυνατή λέξη. "Ελευθερία" προϋποθέτει την μη δημιουργία μονοπωλίων, ή την αύξηση συστημικού ρίσκου κατάρρευσης.

Dyer είπε...

Θα συμφωνήσω ότι μέσα στο περιβάλλον της ελεύθερης αγοράς είναι δυνατόν να βάλεις ένα κριτήριο ανταγωνιστικότητας που λέγετε χώρα παραγωγής. Είναι στη διακριτική ευχέρεια του καταναλωτή το κριτήριο αυτό να το χαρακτηρίσει σαν το ουσιωδέστερο. Προφανώς για το μέσος καταναλωτή το κριτήριο δεν υφίσταται καν. Αυτός είναι και ο λόγος που έστησα αυτό το blog.
Στην ουσία όμως εφαρμόζεις ένα ιδιότυπο προστατευτισμό στα προϊόντα σου. Στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση ο ρόλος του κράτους είναι υποβαθμισμένος άρα όταν εσύ θέτεις σαν κύριο κριτήριο επιλογής αγαθών τη χώρα παραγωγής, ουσιαστικά ένα λαϊκό προστατευτισμό εφαρμόζει. Αφού ο παλαιός κρατικός επίσημος δεν υφίσταται πλέον.
Γράφεις «Στην πραγματικά ελεύθερη αγορά αποφεύγεις καταστάσεις αύξησης του λεγόμενου "συτημικού ρίσκου" όπου οδηγείσαι από δήθεν ελεύθερα φαινόμενα σε επιλογές από τις οποίες κάποια στιγμή πεθαίνεις της πείνας.»
Η πραγματικά ελεύθερη αγορά είναι αυτή που ζούμε, που μπορεί να σε κάνει να πεθάνεις της πείνας. Εκεί έχω την ένσταση μου με αυτούς που δικαιολογούν την αποτυχία της ελεύθερης αγοράς επειδή κάποια πράγματα ….δεν έγιναν σωστά. Όλες οι δικαιολογίες τους είναι σε ένα θεωρητικό επίπεδο το οποίο μπορεί τελικά να είναι και ανεφάρμοστο, για άλλους λόγους, που δεν τους λαμβάνουν υπ όψιν.
Άποψή μου είναι ότι ιδεολογίες και οράματα φωτισμένων μόνο από τύχει μπορεί να επιτύχουν. Και ο σοσιαλισμός παλαιότερα και ο νεοφιλελευθερισμός τώρα αποτυγχάνουν στην πράξη. Η μέθοδος της διαλεκτικής είναι αυτή που λύνει τα προβλήματα και βοήθα στη πρόοδο.

Άθεος είπε...

Ώρες ώρες λέω, καλά μας κάνουν. Αφού μας ξεζουμίζουν, βρε Dyer, και μεις δεν αντιδρούμε, σημαίνει ότι ακόμα δεν έχουμε ωριμάσει για να αντιδράσουμε!
Αυτό το ξέρει το Κεφάλαιο και το εκμεταλλεύεται. Λέει, όσο αντέχουν θα τους ξεζουμίζουμε.
Γι αυτό μέχρι να ξεζουμιστούμε και αφυδατωθούμε τελείως μην περιμένεις καλυτέρευση.
Ο δρόμος είναι μονόδρομος πια, που οδηγεί στην επανάσταση!
Όπως έλεγε κι ο Λένιν, το σύστημα μέρα με τη μέρα σαπίζει όλο και πιο πολύ!

Dyer είπε...

Δεν πιάσαμε ακόμα πάτο φίλε Άθεε. Έχουμε λίγο ζουμί ακόμα και αρκετές πλουτοπαραγωγικές πηγές για εκμετάλλευση, γιαυτό συνεχίζουν.
Πρέπει τελικά να φτάσουμε στο έσχατο σημείο εξαθλίωσης για να αντιδράσουμε;
Τρομάζω και γω με την αδράνειά μας.
Η επανάσταση τώρα πρέπει να γίνει αλλά βλέπεις εσύ κανένα εθνικό λάβαρο;

Ανώνυμος είπε...

Ο προστατευτισμός δεν είναι λύση γιατί δεν τον εφαρμόζεις μόνο εσύ, εφαρμόζουν και οι άλλοι στα δικά σου προιόντα. Η πτώση των τειχών του προστατευτισμού επιτρέπει σε κάθε χώρα να εκμεταλλευθεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και να παράγει αυτό που μπορεί καλύτερα πχ παράγεις ντομάτες για λογαριασμό της Νορβηγίας και αυτή εξορύσσει μετάλλευμα για λογαριασμό σου.
Η ελεύθερη αγορά δεν απέτυχε, η ευημερία που παρά την κρίση βλέπεις γύρω σου επιτεύχθηκε σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς. Οπως κάθε σύστημα έχει τα προβλήματα και τις παθογένειες της που αναπτύχθηκαν τελευταία γρηγορότερα απο τις μεθόδους ελέγχου τους.
Οπως βλέπω στο τελευταίο σχόλιο σου αντιπαραθέτεις τον σοσιαλισμό του τότε με τον νεοφιλελευθερισμό του τώρα. Μήπως είναι λίγο παρατραβηγμένο να θεωρείς ότι στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη επικρατεί νεοφιλελευθερισμός?
Τον "λαικο προστατευτισμό" σου τον ακολουθώ αλλά ακολουθώντας το 520... διαπιστώνω ότι ούτως ή άλλως λιγο-πολύ τον εφήρμοζα και... προηγουμένως. Και φυσικά -το ξέρεις - και τα 520.. ενσωματώνουν αξία εισαγόμενου προιόντος.

Dyer είπε...

Φίλε firiki2010 κατ αρχήν όταν γράφω προστατευτισμό δεν εννοώ αποκλεισμό. Για δασμούς και ποσοστώσεις γράφω ώστε να υπάρχει μια ισορροπία στις συναλλαγές.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μήπως είναι κάτι υπερεκτιμημένο; Μπορεί σε κάποιους τομείς να υπάρχουν, αλλά είναι αρκετοί για να δημιουργήσουν γενικότερη ανάπτυξη;
Μήπως η ευημερία των τελευταίων χρόνων ήταν με δανεικά; Η ελεύθερη αγορά και το ισχυρό ευρώ δημιούργησαν μια πλαστή ευημερία.
Μήπως τα προβλήματα και οι παθογένειες είναι εγγενή χαρακτηριστικά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης; ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός!
Νομίζεις ότι δεν έχουμε αρκετή δόση νεοφιλελευθερισμού και πρέπει να την αυξήσουμε για να ξεπεράσουμε τη κρίση; Ούτε ο Φρίντμαν, αν ζούσε, δεν θα επέμενε στο νεοφιλελευθερισμό μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης.
Το 520 δεν είναι πανάκεια, όμως είναι ένα επιπλέον κριτήριο επιλογής προϊόντων που πριν τη κρίση δεν υπήρχε. Είναι σημαντικό όταν καταναλώνουμε γενικώς να σκεφτόμαστε που πάνε τα ευρώ μας. Ο μέσος Γερμανός το σκέφτεται. Προσπαθεί τα ευρώ του να μένουν κατά το δυνατόν στη χώρα του. Εμείς αντιθέτως είμαστε άκρως εξωστρεφείς στην κατανάλωση αλλά και οι καλύτεροι πελάτες των Ελβετών (ακόμα και με το ευρώ). Λίγος σωβινισμός δεν βλάπτει.