Ο Μύθος της «Ακυβερνησίας»: Η Θωράκιση του Κράτους, η Αδράνεια του Φόβου και η Ελευθερία της Επιλογής

 

Τον τελευταίο καιρό, βομβαρδιζόμαστε από έναν καινούργιο τρόμο: την περίφημη «ακυβερνησία». Μας λένε επίμονα ότι αν δεν προκύψει μια μονοκομματική, «σταθερή» κυβέρνηση, η χώρα θα βυθιστεί στο χάος, το κράτος θα παραλύσει και η οικονομία θα σταματήσει. Αυτός ο φόβος, όμως, δεν είναι απλώς υπερβολικός· είναι κατά βάση φτιαχτός και λειτουργεί κυρίως ως ένα ισχυρό εργαλείο πίεσης πάνω στην κοινωνία για να περιορίσει την εκλογική μας ελευθερία.

Η αφήγηση της ακυβερνησίας καταρρέει μόλις εξετάσουμε νηφάλια την οργάνωση του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Οι βασικές λειτουργίες του δεν σταματούν επειδή δεν υπάρχει μια «άνετη» κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το κράτος σήμερα είναι θεσμικά πιο αυτοματοποιημένο από ό,τι στο παρελθόν. Οι Ανεξάρτητες Αρχές λειτουργούν κανονικά χωρίς να εξαρτώνται από το Μαξίμου, ενώ οι Περιφέρειες έχουν πια ουσιαστικές αρμοδιότητες και διαχειρίζονται μεγάλο μέρος των Ευρωπαϊκών Κονδυλίων, επιτρέποντας την παραγωγή έργου ακόμα και σε ολιγόμηνη πολιτική αδράνεια. Επιπλέον, στη χώρα μας οι νόμοι περισσεύουν. Το πραγματικό ζητούμενο είναι η εφαρμογή των υπαρχόντων νόμων, κάτι που αποτελεί πρόβλημα πολιτικής βούλησης και διοικητικής ικανότητας, και όχι έλλειψης νομοθετικού έργου. Συνεπώς, μια ολιγόμηνη παύση του Νομοθετικού Σώματος είναι αμελητέα.

Παράλληλα, η αγωνία για το ότι τάχα «θα σταματήσει η παραγωγή έργου» χωρίς μια ισχυρή κυβέρνηση είναι σε μεγάλο βαθμό προσχηματική. Αξίζει να αναρωτηθούμε τι είδους νομοθετικό έργο παράγεται σήμερα: σε μεγάλο βαθμό βλέπουμε ρυθμίσεις κομμένες και ραμμένες στα μέτρα συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων ή νομοσχέδια που τρέχουν πίσω από καταστροφές και σκάνδαλα. Μια αυτοδύναμη κυβέρνηση που παρουσιάζει τη χώρα ως μη διακυβερνήσιμη ακυρώνει στην πράξη το επιχείρημα της σταθερότητας. Ομοίως, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική και στρατηγική, η αυξημένη γεωπολιτική σημασία της χώρας είναι προϊόν της γεωγραφίας και των ισχυρών συμμαχιών μας. Εφόσον η χώρα μας, ιστορικά, κινείται με βάση την εξάρτηση και «πηγαίνει πίσω από τους ισχυρούς», μια ολιγόμηνη αδράνεια στην κεντρική πολιτική σκηνή δεν δημιουργεί ουσιαστικό έλλειμμα στη λειτουργία της χώρας, καθώς η στρατηγική πορεία είναι λίγο πολύ προδιαγεγραμμένη.

Επιπλέον, ο φόβος της ακυβερνησίας λόγω της αντίδρασης των αγορών δεν ευσταθεί με τα σημερινά δημοσιονομικά δεδομένα. Η χώρα, σε αντίθεση με το παρελθόν, διαθέτει πλέον σημαντικά ταμειακά διαθέσιμα (το «Μαξιλάρι Ασφαλείας»), τα οποία της επιτρέπουν να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες για μεγάλο διάστημα χωρίς να χρειαστεί να βγει στις αγορές κατά τη διάρκεια μιας κακής περιόδου. Η επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας και η δημοσιονομική σταθεροποίηση έχουν θωρακίσει την οικονομία, καθιστώντας τον φόβο των αγορών πολιτικό επιχείρημα και όχι αντικειμενικό κίνδυνο.

Όλο αυτό το αφήγημα συντηρείται από συγκεκριμένα κέντρα που έχουν πολλά να χάσουν από την προοπτική μιας πιο πολυκομματικής Βουλής. Ο καταλυτικός ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης και ο συνεχής καταιγισμός δημοσκοπήσεων δεν εξυπηρετούν την ενημέρωση, αλλά ενισχύουν αυτόν τον φόβο, διατηρώντας τον διχασμό σε απλουστευμένους όρους: «Είμαστε εμείς (η σταθερότητα) ή το χάος (η ακυβερνησία)». Τα μεγάλα μέσα, οι επιχειρηματικοί όμιλοι που επιδιώκουν γρήγορες ρυθμίσεις, ένα πολιτικό σύστημα που βολεύεται με έναν πολίτη φοβισμένο και παραιτημένο – όλοι αυτοί έχουν κάθε λόγο να συντηρούν τον μύθο της ακυβερνησίας. Ο πολίτης, όμως, δεν είναι υποχρεωμένος να αποδεχθεί αυτό το σενάριο.. Ο φόβος της ακυβερνησίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα εργαλείο για να περιοριστεί η ελευθερία επιλογής. Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Τα αδιέξοδα εφευρίσκονται από εκείνους που φοβούνται μήπως χάσουν τα προνόμιά τους, αν ο πολίτης πάψει να ψηφίζει με βάση τον φόβο.

Η Φοροδιαφυγή ως Αποδιοπομπαίος Τράγος

 

Στον δημόσιο λόγο, η φοροδιαφυγή έχει αναδειχθεί σε βολικό αποδιοπομπαίο τράγο της ελληνικής οικονομίας. Η αφήγηση είναι απλή και αφοπλιστική: οι «κακοί» φοροφυγάδες ευθύνονται για το δημοσιονομικό έλλειμμα, και η εξάλειψή της θα οδηγούσε στην αναγέννηση του Κράτους Πρόνοιας ως διά μαγείας.

Ωστόσο, η πραγματικότητα απομακρύνεται από τη στενή, λογιστική προσέγγιση. Η οικονομική ζωή διαμορφώνεται μέσα σε μια σιωπηρή καθημερινή συμφωνία ανάμεσα στον καταναλωτή και τον μικρομεσαίο ή αυτοαπασχολούμενο επαγγελματία. Αυτές οι μικρές, αφορολόγητες υπηρεσίες της γειτονιάς κρατούν χαμηλό τον τελικό λογαριασμό του νοικοκυριού.

Το κρίσιμο ερώτημα τίθεται όταν εξετάζουμε τις συνέπειες της υποτιθέμενης απόλυτης φορολογικής ευταξίας. Η οικονομική λογική είναι αδυσώπητη: ο ΦΠΑ και οι επιβαρύνσεις θα μετακυλιστούν στην τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Συνεπώς, ο καταναλωτής, στην προσπάθειά του να γίνει πιο «τίμιος», θα βρεθεί αδίκως φτωχότερος. Αυτό είναι το πρώτο, σκληρό τίμημα της «κάθαρσης».

Άλλωστε, η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ότι, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, παρά τη σημαντική αύξηση των φορολογικών εσόδων, η αγοραστική ικανότητα του μέσου καταναλωτή έχει υποχωρήσει στο πάτο της ΕΕ, επιβεβαιώνοντας πως τα περισσότερα έσοδα δεν μετατράπηκαν σε ανακούφιση του πολίτη.

Επομένως, το ζήτημα μετατοπίζεται από την ηθική της φοροδιαφυγής στην ηθική της κρατικής διαχείρισης. Ας υποθέσουμε ότι τα κρατικά ταμεία γεμίζουν με επιπλέον έσοδα. Πού καταλήγουν; Τα σενάρια είναι τρία:

1. Η Πορεία προς το Πλεόνασμα: Τα χρήματα μένουν στα ταμεία για να αυξηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα ή δαπανώνται σε εισαγωγές αμφίβολης εθνικής ωφέλειας. Σε αυτή την περίπτωση, ο πολίτης επιβαρύνθηκε με αυξημένες τιμές χωρίς καμία επιστροφή. (φτωχοποίηση επί Μητσοτάκη).
2. Η Λογική της Χειραγώγησης: Μέρος των εσόδων επιστρέφει ως επιδόματα, όχι με γνώμονα τη δικαιοσύνη, αλλά την εκλογική χειραγώγηση. Ο πολίτης πληρώνει ακριβότερα γενικά, για να λάβει πίσω ένα ψίχουλο επιλεκτικά, οδηγώντας σε φτωχοποίηση και ανισότητα. (επιδόματα Μητσοτάκη).
3. Η Αθροιστική Ισορροπία: Στη βέλτιστη των περιπτώσεων, το κράτος μειώνει τον ΦΠΑ, επιστρέφοντας ακριβώς ό,τι πήρε, με αποτέλεσμα μηδενικό κέρδος ή ζημιά. (Φανταστικό σενάριο επι Μητσοτάκη).

 

Εφόσον η καλύτερη δυνατή εκδοχή είναι να παραμείνουμε στο μηδέν, ποιος ο λόγος να ρισκάρουμε την πτώση στα χειρότερα σενάρια;

Η αλήθεια είναι απλή: χωρίς έναν προνομοθετημένο, αυτόματο και διαφανή μηχανισμό επιστροφής των εσόδων στον καταναλωτή, η πάταξη της φοροδιαφυγής κινδυνεύει να γίνει ένα νέο βάρος στον ίδιο άνθρωπο που ήδη πιέζεται.

Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι η ποινικοποίηση της γειτονιάς, αλλά η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μέσω ενός συμβολαίου ειλικρίνειας: κάθε πρόσθετο ευρώ από τη φορολογική συμμόρφωση πρέπει να μετατρέπεται —μηχανικά και διαφανώς— σε μικρότερο κόστος ζωής. Διαφορετικά, απλώς αλλάζουμε την ορολογία της φτώχειας, ενώ το μέγεθός της παραμένει ίδιο ή και μεγαλώνει.

Μανιφέστο: Η Αρετή της Ώριμης Αθεΐας

 

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι βεβαιότητες καταρρέουν και τα δόγματα υποχωρούν. Στον απόηχο της μεταφυσικής σιγής, δεν μένει το κενό — αλλά η ευκαιρία.

Η αθεΐα, όταν δεν είναι απλή άρνηση ή στείρα απόρριψη, αλλά συνειδητή στάση ζωής, ενσυνείδητη αποδοχή της άγνοιας και της ευθύνης, μπορεί να λάβει χαρακτήρα ηθικής αρετής.

Δεν πιστεύω στον Θεό δεν σημαίνει «όλα επιτρέπονται».

Σημαίνει:

Ό,τι κάνω, έχει βαρύτητα επειδή δεν με παρακολουθεί κανείς.

Σημαίνει:

Αν είμαι δίκαιος, είναι επειδή επέλεξα να είμαι, όχι επειδή με απειλεί μια τιμωρία.

Σημαίνει:

Αν αγαπώ, είναι επειδή βλέπω τον Άλλον ως συνάνθρωπο — όχι ως ψυχή που πρέπει να σωθεί.

Η αρετή της Ώριμης αθεΐας στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

---

1. Ηθικός αυτοκαθορισμός

Ο ώριμος αθεϊστής δεν έχει θεϊκό νόμο — έχει λογική, συναίσθηση και συνείδηση.

Δεν υποτάσσεται. Επιλέγει. Και στην επιλογή αυτή βρίσκεται η ηθική του αξία.

---

2. Υπεύθυνη ελευθερία

Η ζωή δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Δεν υπάρχει «θέλημα».

Υπάρχει τυχαία γέννηση, πεπερασμένος χρόνος και άγνωστη κατάληξη.

Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει απόλυτη έννοια του «καλού», το να πράττεις το καλό αποκτά πραγματικό ηθικό βάρος.

---

3. Συμπόνια χωρίς μεταφυσική

Ο ώριμος αθεϊστής δεν βοηθά για να ευλογηθεί.

Δεν αγαπά για να ανταμειφθεί.

Δεν συγχωρεί για να σωθεί.

Το κάνει γιατί αναγνωρίζει το κοινό ανθρώπινο βάσανο. Γιατί είναι άνθρωπος.

---

Η Ώριμη Αθεΐα είναι Αντίσταση

Είναι αντίσταση στην ευκολία της βεβαιότητας.

Στον φόβο της τιμωρίας.

Στην άνεση της αιώνιας εξήγησης.

Είναι η δύναμη να πεις "δεν ξέρω" και να συνεχίσεις να ζεις δίκαια.

---

Δεν είναι κυνισμός — είναι στοχασμός.

Δεν είναι μηδενισμός — είναι καθαρή ματιά στα πράγματα.

Δεν είναι περηφάνια — είναι ταπεινότητα μπροστά στο ανεξήγητο.

Κι όπως ο Επίκουρος τόλμησε να πει πως οι θεοί δεν ασχολούνται με μας,

ο ώριμος αθεϊστής λέει σήμερα:

Αν ο κόσμος δεν έχει δημιουργό, τότε εγώ έχω καθήκον να τον φροντίσω.

---

Αυτό είναι η Αρετή της Ώριμης Αθεΐας:

Να πράττεις το καλό χωρίς υπόσχεση ανταμοιβής — μόνο επειδή το θεωρείς δίκαιο.